परापूर्वकालं निसें पैंया असंत्वाः व भवाःबहाःया मूल बासिन्दा कथं जीवन यापन याना वयाच्वनापिं झी तुलाधर समाजया आस्थाकथं थःपिनि ईष्टदेवता नाला धर्म, परम्परा व रितिरिवाज कथं न्ह्याना वयाच्वंगु गौरवपूर्ण इतिहास दु।

 
कुल परम्पराकथं सकल गुथियार भाजु मय्जुपिनि सत्प्रयासं ईष्टदेवतापिनि पुजा आराधना व सेवा यासें देपुजा भ्वय् न्यायेका ईष्टदेवता (दिगुद्यो) यागु आशिर्वादं सकलें छधि छप्पँ जुया थःगु समाज समृद्ध व सुसंस्कृत यानायंकेगु कुतलय् (बि.सं. २०४४ साल चैत्र १ गते) गुथिया १०म्ह संरक्षकपिनि विशेष योगदानं झी गुथियारपिनि छैजःल्या तकं दुथ्याकाः मालपोत अद्दाय् दर्ता यासे दिगुख्यःया लालपुर्जा प्राप्त जुयालि श्री दिगुख्यः गुथि निःस्वनेगु ज्या जुल ।

 
पकनाज्वया थुगु दिगुख्यलय् देपुजा न्याःपिं / न्यायेकीपिं सकल गुथियारपिन्त ईकथंया सामाजिक मुल्य मान्यता कःघाना विभेद रहित जुया गुथियात सुब्यवस्थित याना गुथिया आयस्था/सम्पति आदि तकं सुरक्षण याना थःपिनि पहिचान व संस्कृति च्वन्ह्याकेग् निंतिं संस्थागत स्वरुप बिइमाःगु आवश्यकता महशुस यासे थुगु विधान निर्माणया प्रस्तावना जूगु खः।

 
१. गुथिया नां

परिच्छेद - १

थुगु गुथिया नां "श्री दिगुख्यः गुथि" जुइ ।

 
२. परिभाषा

(क) विधान/नियमावलि धाल धायेव थुगु गुथिया विधान/नियमावलि धाःगु जुइ ।

(ख) गुथि धाल धायेव थुगु विधान/नियमावलि कथं स्वंगु श्री दिगुल्यः गुथियात धाःगु जुइ ।

(ग) जः धाल धायेव थुगु विधान/नियमावलिया परिच्छेद ३ बमोजिम धाःगु जुइ ।

(घ) संरक्षक धाल धायेव परिच्छेद ५ या ल्याः १ कथं झिम्हे (१०) सित धागु जुइ ।

(ङ) गुथियार धाल धायेव थ्व गुथिया नीखुगू (२६) कवःया छै थाकुलिपिं जुइसा बाकी दनिपिं सकल परिवारपिं थ्व गथिया जः जुइ ।

(च) गुथिया आर्थिक बर्ष धाल धायव चैत्र १ गते निसें फागुण मसान्त तक्कयात धाःगु जुइ ।

(छ) ज्यासना पुचः धाल धांयेव थ्व गुधिया विधान/नियमावलि कथं स्वनातःगु यात धाःगु जुइ ।

(ज) कवः थाकुलि धाल धायेव कवःलय् दकले थजिम्ह जुइ ।

(झ) कवः प्रतिनिधि धाल धायेव कवः धाकुलिं थःगु कवलय् ज्या याकेगु लागि मनोनित याना तःपिं जुइ ।

(ञ) मिसा पुचः धाल धायेव ज्यासना पुचः गठन जुइ धुनेवं गुथिया मिसापिं मध्ये स्वना तःगु छपुचः जुइ ।

 
३. गुथिया चिं

गुथिया थःगुहे चिं (छाप) दइ। चिं थथे च्वनी :

४. ज्याकुथि

थ्व गुथिया ज्याकू येंया पकनाजोलय् थःगु हे गुथि छैस जुइ । 

१. आज्जु (उद्देश्य)

परिच्छेद - २

(क) ध्व गुथिया गुथियार कथं दुध्यापिं २६गू कवःया तुलाधरपिनि धार्मिक, साँस्कृतिक, नैतिक व आर्थिक समुन्नतिया लागि गुथिया अधिनस्त श्रोत व साधनयात परिचालन याना परन्तु तक्क न्याका यंकेगु मू उद्देश्य जुइ।

(ख) थ्व गुथिया दिगुख्यः छें, थुकिया ब्याक्कं श्री सम्पति व थन दुपिं सकल दिगुद्योया संरक्षण व सम्वर्द्धन यानाः गुथिया धार्मिक व सांस्कृतिक परम्परायात परन्तु तक म्वाका तयेगु ।

(ग) गुथिया गुथियार भाजु/मय्जुपिं नाप स्वापू तयेगु । नापं थवं थवय् सहलह ब्याका माःगु ग्वाहालि यायेगु ।

(घ) गुथियात गथे याना जिल, अथे याना बांलाक सुचारु रुपं लिपा तक्कं म्वाका तयेगु ।

 

परिच्छेद - ३

१. गुथिया जः

(क) साधारण जः

साधारण जः धाल धायेव थन दिगुख्यलय् गुथियारकथं छैजः ल्याः मालपोट अड्डाय् दर्ता जुयाच्वंपिं सकल भाजु/मय्जुपिं खः। तर अथे दर्ता मजूनिपिं छँ जःपिं नं गुथियार सरहहे जुइ । 

(ख) संरक्षक

संरक्षक धाल धायव लालपूर्जाय् नां जाया च्वंपिं गुथियारपिं जुइ। 

(ग) ज्यासना पुचः (दुजः पुचः)

ज्यासना पुचः धाल धायेव थुगु विधानया परिच्छेद ५.२.ख कथं ल्यया वःगु पुचः यात धाःगु जुइ । 

(घ) मिसा पुचः

ज्यासना पुचः गठन जुइ धुंका लच्छिया दुने मिसा पुचः छगू गठन यायेगु जुइ । थुगु पुचः ज्यासना पुचःया अन्तरगतय् व ज्यासना पुचःयात ग्वाहालि याये कथं जुइ । थुकिया पदावधि ज्यासना पुचःया पद्रावधि सिधलकि नापनापं सिधइ।

 
२. गुथिया जःया अयोग्यताः

(क) थः थम्हं तुं थ्व गुथिया जः त्वःतल धाःसा ।

(ख) मानसिक असन्तुलन जुल धाःसा ।

(ग) अथवा क्वय् च्वया तःगु धुं नं आचार संहिता भंग यात धाःसा

(१) थ्व गुथिया नां वनिइगु छु नं ज्या यात धाःसा ।

(२) थ्व गुथियात धुं नं राजनैतिक गतिविधि हयाः लिच्वः बांमलाकल धाःसा ।

(३) थ्व गुथिया प्रतिस्थायात धक्का लगेयात धाःसा ।

(४) थ्व गुथिइ च्वना थवंधवय् कचवं हयेत स्वल धाःसा । 

परिच्छेद - ४

१. दूँ मुँज्या

दं मुँज्याः थ्व गुथिया दकलय् च्वय् यागु मुँज्या जुइ । अनिवार्य रुपं दँय् छक्वः सकल गुथियार पिनिगु उपस्थितिइ मांया ख्वाःस्वये न्यतु सनिवाः कुन्हु दूँ मुँज्या झःझः धायेक न्यायेकेगु जुइ । दूँ मुँज्याय् उपस्थित जुइत्त सकल जःपिन्त लच्छि न्यव हे ज्यासना पुचलं सुचं बिइगु जुइ । स्वदँय् छक्वः जुइगु ल्यःमुंज्यायात तःमुंज्या धकाः धायेगु जुइ ।

 
२. दूँ मुँज्या/तःमुंज्याया गणपुरक ल्याः

दं मुँज्या वा तः मुँज्या यायेत फुक्क गुथियार जः मध्ये स्वब्वय् छब्व (३३%) अथे धयागु एक तिहाई गुथियार जः मुन धायेव मुँज्या न्याका छ्वये ज्यू । तर धुं जुयाः दूँ मुँज्या वा मुँ दें मुँज्या सःतेबलय् माःछि गणपुरक ल्याः मखात धाःसा भिंन्यान्हु (१५) या दुने हाकनं मुँज्या सःतेगु जुइ । उकियात झिब्वय् छब्व (१०%) जक गुथियार जःपिं खायेवं अन हे निर्णय याना छ्वयेफु ।

 
३. दूँ मुँज्यास यायेमाःगु ज्या

(क) थ्व गुथियागु दच्छिया ब्याक्क पूवंगु प्रतिवेदन व दुतिना दां व खर्च दां (आयब्यय) या ल्याःचाः दूँ मुज्याय् न्ह्यब्वयेगु ।

(ख) दूँ भोय् नं थुकुन्हु हे न्यायेकेगु ।

(ग) उगु थुगुं।

 
४. कवः थाकुलि मुँज्या

(क) कवः थाकुलि मुँज्या दच्छिया छक्वः यायेगु ।

(ख) कवः थाकुलि मुँज्या, दूँ मुँज्या वा तः मुँज्या न्यायेके धुंका निलाया दुने यायेगु ।

(ग) कवः थाकुलि मुँज्याय, सकल कवःया कवः थाकुलिपिं, कवः प्रतिनिधिपिं व मिसा पुचःया नकिं वा प्रतिनिधि छम्ह दुथ्याकेगु ।

(घ) कवः थाकुलि मुँज्याय्, ज्या सना पुचलं आकिवंया लागि कार्यक्रम व बजेत संयुक्त मुँज्यां पास याना न्ह्यब्वयेगु ।

(ङ) ज्यासना पुचःया ल्याःचाः क्वथिइक स्वइम्ह लेखापरिक्षक छम्ह नियुक्ति यायेगु ।

(च) कवः थाकुलि मुँज्याय् गुथि व गुथियार पिनि हक हितया लागि दुग्यंक सहलह यायेगु ।

 
परिच्छेद - ५

१. संरक्षक पुचःया ज्या व अधिकार

(क) थ्व गुथिया लालपुर्जाय् नां दर्ता जुयाच्वंपिं १०म्ह गुथियारपिं थ्व गुथिया संरक्षक जुइ। वय्कःपिनिगु ज्या थ्व गुथिया हक व हितया लागि माःगु सल्लाह बियेगु जुइ । धुं गथे जुया ज्यासना पुचःया दुने थवंथवय् कचवं जुयाः थ्व गुथियात बांमलागु लिच्वः लाइगु जुल धाःसा गुथि सदांया लागि संरक्षण याना तयेत माःकथं अधिकार छचलाः माःगु निर्णय याइ।

(ख) संरक्षक पुचःया संरक्षक पिनि म्होतिंनिं दच्छिया स्वक्वः मुँज्या यायेमाः। सहलह ब्याका न्याबलय् याःसां ज्यू ।

(ग) संरक्षक पुचलं ज्यासना पुचःयात माःगु निर्देशन बिइगु व ज्यासना पुचलं याःगु उगु ज्या पाछि जू मजू स्वयेगु ।

(घ) 

१. संरक्षकपिं मध्ये सुंनं दिवंगत वा मेगु हुँ कथं पोक्तां जुल धाःसा उग थासय् मेम्ह संरक्षक तयेगु बिषयस बाकि दुपिं संरक्षकपिसं ल्यःम्ह दुजःयात कवः थाकुलि मुज्याय् जानकारी बिसे म्हसिइके बिइगु ।

२. ज्यासना पुचलय् म्होतिं नं छगू कार्यकाल ज्या याये धुंकुम्ह जुइमाः ।

३. छगू कवलं छम्ह हे जक ल्ययेगु । 

४. दूँ (उमेर) नं बिचाः यायेगु जुइ । 

५. शारिरिक व मानसिक अवस्था नं बिचाः यायेगु जुइ। 

२. ज्यासना पुचःया कार्यावधि, ज्या व अधिकार

(क) ज्यासना पुचःया कार्यकाल ३ दूँ यागु लागि जुइ । सुं नं गुथियारत ज्यासना पुचःया छगू हे पदय् भवःलाक्क निक्वः तक्क जक च्वने ज्यू ।

(ख) ज्यासना पुचलय् क्वय् च्वयाकथं मुक्कं १३म्हसिगु पुचः जुइ,

१) नायो

२) ल्यू नायो

३) छयाञ्जे

४) ल्यु छयाञ्ज

५) दांभरि

६) ल्यू दांभरि

७) दुजः - ५म्ह

८) निवर्तमान नायो - सल्लाहकार

९) मिसा पुचःया प्रतिनिधि - १ म्ह

(ग) गुथिया न्हि न्हिसिया ज्या न्याकेया लागि माःकथं यागु ब्यबस्था यायेगु । 

(घ) गुथि छँ यागु दक्को थाय् बांलाक छ्चलाः आम्दानि यायेया लागि माःकथं यागु ब्यबस्था यायेगु । 

(ङ) निवर्तमान नायो छम्ह ज्यासना पुचःया सल्लाहकारया रुपय् तयेगु । ज्यासना पुचःया दक्वं मुँज्याय् सल्लाहकारयात अनिवार्य रुपं सःतेगु व माःकथं यागु सल्लाह कायेगु । तर ज्यासना पुचलय् धुंकथं यागु ल्यज्या यायेमाल धाःसा उकिइ ब्वति कायेगु जुइ मखु । 

(च) ज्यासना पुचः धाल धायव थ्व गुथिया हक व हितया लागी माःगु सुव्यवस्था याइपिं जुइ। 

(छ) दँदैसं दें मुँज्या झःझः धायेक न्यायेकेत माःमाः कथं माःमाःगु व्यबस्था यायेगु । गुथियार पिनिगु मनोबल बाँलाइगु

व मान सम्मान जुइगु कार्यक्रमत तयेगु । 

(ज) दच्छियंकं थी थी कथं यागु ज्याझ्वःत याना फयांफक्को गुथियारपिन्त ब्वति कायेके बिइगु । 

(झ) दच्छियागु बार्षिक प्रतिवेदन तयार याना संरक्षक पुचःनाप संयुक्त मुँज्याय् अनुमोदन कया दूँ मुँज्याय् न्ह्यब्वयेगु । 

(ञ) थ्व गुथियात अझ अप्पो बांलाक /सुथांलाक न्ह्याका यंकेत सुं नं ग्वाहालिमि (सल्लाहकार) माल धाःसा ब्यवस्था यायेगु। 

(त) गुथिया ज्या सुथांलाक्क न्ह्याकेया लागि संरक्षक पुचःनाप सहलह ब्याकाः माःबलय् माःमाःकथं कचाः पुचः (उप कमिति) त दयकेगु व विघटन यायेगु । 

(थ) ज्यासना पुचःया मुँज्या लय् छक्वः च्वने हे माः। थवं थवय् सहलह ब्याका न्ह्याबलय् च्वसां ज्यू । मुँज्या न्याकेत स्वब्वय् निब्व (२/३) दुजः पिनिगु उपस्थिति दये हे माः ।

मुँज्याया माइन्युटया प्रतिलिपि संरक्षक पुचःयात छ्वयेमा । 

(द) मुँज्याय् सुं नं दुजः स्वक्वः तक सुचं मबिसे मध्यन धाःसा थःथम्हं तुं दुजलं पिने लाइ। 

(ध) साबिक कथं २६गु कवःयात छँखा व गुथियारयागु ल्याःकथं फयांफक्को उतिग्यंक न्याब्व थला न्यागु पाः दयेकेगु । उगु पाः पिसं दँय्दंसं पालंपा पाःफयेगु । पाःलाः पिसं थःथगु पालय् सुथय् द्यो पुज्यायेगु, न्हिनय् तुच्चा याकेगु, बहनि भोय् नकेगु ब्यबस्था याना जिम्मा कायेगु । 

(न) ज्यासना पुचलं भोय् पाःलाःया कवः थाकुलिपिन्त दें मुँज्याया लच्छि न्यो सःता पुजा यायेगु व भोय् न्यायेकेत जिम्मा बिइगु । भोय्पाःलाःया कवः थाकुलिपिसं भोय्या छवा न्यो थःथःगु कवःया छै थाकुलिपिं सःता पुजा यायेत, तुच्चा याकेत व भोय् न्यायेकेत माःमाःगु बन्दोबस्त यायेत सहलह ब्याकेगु । 

३. ज्यासना पुचःया दुजः, कवः थाकुलि व कवः प्रतिनिधि पिनिगु ज्या व अधिकार

१) नायो

(क) थःत अथवा ज्यासना पुचःया सुं नं दुजःया बिरुद्धय् अबिश्वास प्रस्तावया ज्याखँय् बाहेक मेगु ज्यासना पुचःया ज्याखँ व मुँज्याय् नायो जुइगु ।

(ख) धुं जुया ज्यासना पुचलय् मतभेद (कचवं) वल धाःसा थ्व गुथिया हितया लागि बहुमतं निर्णय यायेगु। 

२) ल्यू नायो (न्वकू)

नायोयात माःगु ग्वाहालि बिइगु व वय्कःया अनुपस्थितिइ माःगु ज्या न्याकेगु । 

३) छ्याञ्ज

(क) गुथिया न्हिज्या बांलाक, सुथांलाक न्याकेगु व उकिया अभिलेख दुरुस्त याना तयेगु ।

(ख) नायोया उजं कथं मुँज्या सःतेगु व उकियात माःगु हलंज्वलं सकतां ताःलाकेगु ।

(ग) दच्छियंकंयागु ज्याझ्वःत क्वज्यूकथं इलय् इलय् न्ह्याकेगु ।

(घ) दें मुँज्या जुइबलय् मुँज्याया ज्याझ्वः सुथांलाक न्ह्याकेगु व उगु दँया प्रतिवेदन न्ह्यब्वयेगु ।

(ङ) गुथिया सकल जःपिनिगु जःमिल्याः झिदँय् छको कयाः उकियात माःकथं संरक्षण यायेगु । सकल गुथियार भाजु

मय्जु पिनिगु जः धलः पूर्वक दयेका तयेगु ।

 

४) ल्यू छ्याञ्ज

छ्याञ्जयात माःगु ग्वाहालि यायेगु व वय्कःया अनुपस्थितिस ब्याक्क ज्या न्याकेगु । 

५) दांभरि

(क) गुथियागु ब्याक्क चल अचल सम्पतिया धलः दयेका उकियात माःकथं संरक्षण यायेगु ।

(ख) गुथियागु उथे यायेमाःगु दांत ब्यबस्थित कथं उथे यायेगु ।

(ग) गुथियागु ब्याक्कं ल्याःचाः पाछि जुइक तया तयेगु ।

(घ) दूँ मुँज्याय् व तःमुंज्याय् दच्छियंकं यागु ल्याःचाःया आय-व्यय बिवरण न्ह्यब्वयेगु ।

(ङ) गुथिया न्हिज्या न्याकेत झिद्वः तका दां (१०,०००।००) जक नगद तया तयेगु । व मेगु दुतिना वःगु दां (आम्दानि) फुक्कं बैंकय् अथवा वित्तिय संस्थाय् जम्मा यायेगु । उकियागु खाता ज्यासना पुचःया नायो, छ्याजे व दांभरिया नामय् चायेकाः दाँभरिं यागु सहि अनिवार्य याना बाकि निम्ह मध्ये छम्हेसिगु सहि याना खाता संचालन यायेगु ।

(च) म्होतिंनिं स्वलाय् छक्वः गुथियागु आर्थिक स्थितिया बारे ज्यासना पुचःया मुँज्याय् न्ह्यब्वयेगु ।

 

६) ल्यू दांभरि

दांभरियात माःगु तक तिबः बिइगु व वय्कःया अनपुस्थिइ माःगु तक्क ज्या यायेगु । 

७) दुजः

ज्यासना पुचःया पदाधिकारिपिन्त माःगु तक ग्वाहालि यायेगु व गुथियात सुथांलाक्क न्याकेत माःगु तक्क ज्या ताःलाका यंकेगु । 

८) मिसा पुचःया प्रतिनिधि दुजः

न्हुगु ज्यासना पुचः ल्यया वयेधुंका, ज्यासना पुचलं दक्वः छैखां मिसा छम्ह छम्ह सःता छगू मुँज्या याना उगु मुँज्यां हे मिसा पुचः गठन यायेगु। मिसा पुचःया प्रतिनिधि दुजः धयाम्ह मिसा पुचलं सिफारिस याना हःम्ह जुइ । मिसा पुचः प्रतिनिधिया मू ज्या धयागु ज्यासना पुचः व मिसा पुचःया बिचय् समन्वय यायेगु जुइ । थुम्ह दुजःया ज्यासना पुचःयागु मुँज्याय् भोटिङ्ग यागु अधिकार दइ मखु ।

 

१०) कवः थाकुलि :

थःगु जिवंकाःछि थःगु कबःया थाकुलि जुइगु । थःगु कवःया गुथिइ प्रतिनिधि जुया गुथि व थःगु कवःया बिचे समन्वय यायेगु । थःगु कवःया छु नं माःगु खँय् गुथियात सिफारिस यायेगु ।

 

११) कवः प्रतिनिधि :

कवः थाकुलिं मनोनित याःपिं उगु कवःया प्रतिनिधि जुइ। कवः थाकुलिं ब्वःगु ज्यात सम्पन्न यायेगु ।

  

१. ल्यःज्या बिषय

परिच्छेद - ६
थ्व बिधान/नियमावलिया परिच्छेद (४) या (२) बुंदा यागु दूँ मुँज्या व ल्यः दूँ मुँज्या ज्यासना पुचःया स्वना अवधि कथं सःतेगु ल्यः दूँ मुँज्यास सकल गुथियार भाजु/मय्जुपिसं छखा छैनं छगू भोत बिइगु कथं दुबिस्ता (गोप्य) ल्यःज्या क्वय् च्वया तःथें जुइ ।

 

(क) गुथिया दुजः (ज्यासना पुचः) या अवधि. क्वचाय् स्वला न्ह्य छगू ल्यःज्या पुचः स्वनेगु जुइ । उगु पुचलय् स्वम्ह दुजः दइ। थुपिं संरक्षक पुचःया संयोजकत्वय् जुइ । अनं लच्छिया दुने ल्यःज्या यायेगु ज्या, अथे धयागु प्रचार प्रसार, ल्यज्याय् ब्वति कायेत माःगु दुतिना फाराम (दरखास्त) जायेका लःल्हायेगु, नां लित कायेगु इत्यादि सुरु यायेगु ।

(ख) ल्यःज्या पुचलं तःगु तिथिया दुने सुंनं गुथियार भाजु/मय्जु पिसं ल्यःज्या पुचलं क्वछयूगु तिथिया दुने उगु पुचलं क्वछयूगु थासय् दुतिना (दरखास्त) फारम लःल्हायेगु जुइ ।

(ग) ल्यःज्याय् उम्मेदवार जुइया नितिं छँया थाकुलि वा थाकुलिं सिफारिस याम्ह छँया जः उम्मेदवार जुइ दइ।

(घ) ल्यःज्या क्वचाये धुंका वइगु लिच्वः गुथिया ल्यःमुंज्याय् ल्यःज्या पुचलं हे न्यंकेगु जुइ। अन हे माःगु प्रक्रिया उघ्रिमय् हे छयला छव्येगु जुइ ।

(ङ) ल्यःज्या पुचःयात ल्यःज्या यायेत माःगु नियम उपनियम सकतां दयेकेगु ब्याक्क अधिकार ल्यःज्या पुचलं याःकथं जुइ ।

(च) छखा छँ नं छम्ह जक दुजः जुइ दइ।

२. दुजः (उम्मेदवार) जुइ मज्यूपिं

(क) सुं नं भाजु/मय्जुपिं मगज स्यंम्ह, ताःसु मलाम्ह वा थ्व गुथिया गुथियार मखुम्ह ।

(ख) निन्याइँ (२५) मदुनिम्ह जः ।

३. विधान/नियमावलि संसोधन
धुं जुया थ्व विधान/नियमावलि ईब्यकथं मिले मजुया हिलेमाल धाःसा ज्यासना पुचः व संरक्षक पुचः नाप सहलह ब्याका हिलेज्यू । तर उकियात दूँ मुँज्याय् मुक्कं खुइखुगु (६६%) जःपाखें अनुमोदन याकेमाः।

 
४. कचा नियम (उप-नियम) दयेकेगु
ज्यासना पुचःया न्हिज्या अथवा मेगु धुं नं ज्या यायेत माल धाःसा उप नियम दयेकेगु व विघतन यायेगु ।

 
५. ज्यासना पुचः भंग/बिघटन

(क) धुं गथे जुया ज्यासना पुचः भंग जुल धाःसा ब्याक्क अधिकार संरक्षक पुचःया जिम्माय् जुइ ।

(ख) आः दुगु ज्यासना पुचः भंग जुइ धुंका ल्यःज्या मजुल अथवा ल्यःज्या याना नं माःछि ज्यासना पुचः दयेकेत माःछि दरखास्त मवल धाःसा संरक्षक पुचःयागु तजिलजिं ज्या यायेगु जुइ।

(ग) सुं नं ज्यासना पुचःया भाजु/मय्जुयात अविश्वास प्रस्ताव तयेमाल धाःसा म्होतिं नं प्यब्वय् छब्व (२५%) व ज्यासना पुचःयात हे अविश्वास प्रस्ताव तयेमाल धाःसा निब्वय् छब्व

(५०%) म्हस्यां च्वयातःगु प्रस्ताव वयेमा । उकिया लागि दूँ मुँज्याय् सहलह ब्याकाः स्वब्वय् निब्व (६६%) पाखें पास यायेमा । तर अथे अभियोग लगे जूम्ह दुजः दुजः पुचःयात सफाइ विइगु मौका दइ।

६. राजिनामा
ज्यासना पुचःया सुं नं दुज वा पदाधिकारीपिसं राजिनामा याये माःसा थुगु हे ज्यासना पुचःया नायो मार्फतं संरक्षक पुचःयात लःल्हायेगु जुइ । ज्यासना पुचःया नायोनं हे राजिनामा यायेमाःसा तप्यंकहे संरक्षक पुचःयात लःल्हायेगु जुइ । उकियात स्विकृति यायेगु अथवा मयायेगु संरक्षक पुचःया तजिलजि जुइ ।

 
७. विधान/नियमावलि
संरक्षक पुचः, ज्यासना पुचः, गुथियार फुक्कसिगु कर्तब्य थ्व विधान/नियमावलि थ्व गुथिया ब्याक्क जः, संरक्षक पुचः व ज्यासना पुचलं माने यायेमाः। थुकियात गुथिया सुना नं हाचांगाया ज्या याये दइमखु । सुं नं गुथियारपिं थ्व गुथिया विधान/नियमावलि स्वया च्वय् जुइमखु ।

 
८. उगुंथुगुं

(क) विधान/नियमावलि दयेकेबलय् छु नं सरकारी कानुनी बिबादं मुक्त जुइमाः ।

(ख) थुगु विधान/नियमावलि यागु हुँ नं कथं यागु ब्याखा वा बिश्लेषन यायेगु अन्तिम अधिकार संरक्षक पुचःयागु जुइ ।